Ayras Nunez, Alfonso the Learned and the Canticles of Holy Mary

Published

2022-04-27

How to Cite

Monteagudo, H. (2022) “Ayras Nunez, Alfonso the Learned and the Canticles of Holy Mary”, Boletín da Real Academia Galega. A Coruña, (382), pp. 113–134. doi: 10.32766/brag.382.813.

Issue

Section

Traballos de investigación e estudo

Authors

DOI:

https://doi.org/10.32766/brag.382.813

Keywords:

Canticles of Holy Mary, Galician-Portuguese troubadour lyric, Ayras Nunez, joy, Alfonso X

Abstract

Walter Mettmann, in an article published in 1971, defended the participation of Ayras Nunez in the development of the Cantigas de Santa María [Canticles of Holy Mary]: his name appears written down next to the first verse between the two columns of canticle 223 contained in the Códice dos músicos [Musicians’ Codex] and there are various lexical coincidences between the poetic corpus of the troubadour cleric and the songbook attributed to Alfonso the Learned. The present contribution analyses these coincidences and other linguistic and compositional aspects of the texts of Ayras Nunez in order to consolidate the principal thesis of Mettmann.

Downloads

Download data is not yet available.

References

FONTES MANUSCRITAS, EDICIÓNS E REPRODUCIÓNS

A = Cancioneiro da Ajuda

     Reprodución dixital na rede: https://cantigas.fcsh.unl.pt/manuscritos.asp

     Edicións:

          Fragmento do Nobiliario do Conde don Pedro / Cancioneiro da Ajuda. Edição facsimilada do códice existente na Biblioteca Nacional. Lisboa: Távola Redonda / Instituto Português do Património Arquitectónico e Arqueológico – Biblioteca da Ajuda, 1994.

          Carter, Henry (1975). Cancioneiro da Ajuda. A Diplomatic Edition. New York: Klaus Reprint.

          Michaëlis de Vasconcellos, Carolina (1990). Cancioneiro da Ajuda. 2 vols. Lisboa: Imprensa Nacional / Casa da Moeda.

B = Cancioneiro da Biblioteca Nacional

     Reprodución dixital na rede: https://purl.pt/15000/3/#/1

     Edicións:

          Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci Brancuti). Cod. 10991. Reproducão facsimilada. Lisboa: Biblioteca Nacional / Imprensa Nacional / Casa da Moeda, 1982.

          Molteni, Enrico (1880). Il Canzoniere Portoghese Colocci-Brancuti, pubblicato nelle parti che completano il Codice Vaticano 4803. Halle: Max Niemeyer.

          Machado, Elza Paxeco e Machado, Jose Pedro (1949-1964). Cancioneiro da Biblioteca Nacional. Antigo Colocci-Brancuti. 8 vols. Lisboa: Revista de Portugal.

E= Códice dos Músicos das Cantigas de Santa María

     Reprodución dixital na rede: https://rbdigital.realbiblioteca.es/s/rbme/item/11338#?c=&m=&s=&cv=

     Edicións:

          Anglès, Higini (1943-1964). La música de las «Cantigas de Santa María» del Rey Alfonso X, el Sabio. 3 vols. Barcelona: Diputación Provincial de Barcelona / Biblioteca Central. Facsímile, transcrición e estudo crítico.

          Mettmann, Walter (1981). Cantigas de Santa Maria. 2 vols. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.

          Mettmann, Walter (1988). Cantigas de Santa Maria. 3 vols. Madrid: Castalia.

F = Códice de Florencia das Cantigas de Santa María

     Reprodución dixital na rede: https://archive.org/details/b.-r.-20/page/n11/mode/2up

     Edicións:

          El Códice de Florencia de las Cantigas de Alfonso X el Sabio (Ms. B. R. 20. Biblioteca Nazionale Centrale). Madrid: Edilan, 1991.

          Fidalgo Francisco, Elvira e Fernández Guiadanes, Antonio (2019). O Códice de Florencia das Cantigas de Santa Maria (B.R. 20). Transcrición paleográfica. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

T = Códice Rico das Cantigas de Santa María

     Reprodución dixital na rede: https://rbdigital.realbiblioteca.es/s/rbme/item/11337#?c=&m=&s=&cv=&xywh=-1048%2C564%-2C6417%2C3611

     Edicións:

          El «Códice Rico» de las Cantigas de Alfonso X el Sabio. Madrid: Edilan, 1979.

          Fernández Fernández, Laura e Ruiz Souza, Juan Carlos, coords. Fidalgo Francisco, Elvira, ed. (2011). Las Cantigas de Santa María: Códice Rico, Ms. T-I-1 Real Biblioteca del Monasterio de San Lorenzo de El Escorial. 3 vols. Madrid: Patrimonio Nacional / Testimonio.

To = Códice de Toledo das Cantigas de Santa María

     Reprodución dixital na rede: http://bdh.bne.es/bnesearch/detalle/bdh0000018650

     Edicións:

          Monteagudo Henrique (2003). Cantigas de Santa María. Edición facsímile do Códice de Toledo (To), Biblioteca Nacional de Madrid (Ms. 10.069). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.

          Schaffer, Martha (2010). Cantigas de Santa María. Códice de Toledo. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.

V = Cancioneiro da Biblioteca Vaticana

     Reprodución dixital na rede: https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.lat.4803

     Edicións:

          Cancioneiro Português da Biblioteca Vaticana (Cod. 4803). Lisboa: Centro de Estudos Filológicos / Instituto de Alta Cultura, 1973.

          Monaci, Ernesto (1875). Il Canzoniere Portoghese della Biblioteca Vaticana. Halle: Max Niemeyer.

RECURSOS EN REDE

Ferreiro, Manuel (dir.) (2014-). Universo Cantigas. Edición crítica da poesía medieval galego-portuguesa [web]. Universidade da Coruña.

Lopes, Graça Videira, Ferreira, Manuel Pedro et al. (2011-). Projeto littera. Cantigas Medievais Galego-Portuguesas [web]. Instituto de Estudos Medievais, FCSH/NOVA.

TMILG = Varela Barreiro, Xavier (dir.) (2004-). Tesouro Medieval Informatizado da lingua galega [web]. Instituto da Lingua Galega.

BIBLIOGRAFÍA

Arias Freixedo, Xosé Bieito (2010). As cantigas de Roi Fernandiz, clérigo de Santiago. Vigo: Universidade de Vigo.

Corominas, Joan e Pascual, José A. (1980). Diccionario crítico-etimológico castellano e hispánico. 6 vols. Madrid: Gredos.

Fidalgo Francisco, Elvira (2015). Usos do adxectivo alegre na lírica galegoportuguesa. En: Mercedes Brea, ed. La expresión de las emociones en la lírica románica. Alessandria: Edizioni dell’Orso, 263-280.

Fidalgo Francisco, Elvira (2016). La expresión del joi en la escuela trovadoresca gallegoportuguesa. Revista de Cancioneros Impresos y Manuscritos, 5, 107-141.

Gaibrois de Ballesteros, Mercedes (1922-1928). Historia del reinado de Sancho IV de Castilla. 3 vols. Madrid: Tipografía de la Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos.

Gonçalves, Elsa (1993). Pero Larouco. En: Lanciani e Tavani, eds., 547-548.

Hernández, Francisco J. (2016). Ascenso y caída de Gómez García, abad de Valladolid y privado de Sancho IV de Castilla. En: Hermínia Vasconcelos Vilar e Maria João Branco, eds. Ecclesiastics and Political State Building in the Iberian Monarchies, 13th-15th centuries [online]. Évora: Publicações do Cidehus.

Hernández, Francisco J. (2021). Los hombres del rey y la transición de Alfonso el Sabio a Sancho IV (1276-1286). 2 vols. Salamanca: Universidad de Salamanca.

Lanciani, Giulia e Tavani, Giuseppe, eds. (1993). Dicionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa. Lisboa: Caminho.

Mettmann, Walter (1971). Airas Nunes, Mitautor der «Cantigas de Santa Maria». Iberorromania, 3, 8-10.

Minervini, Vincenzo (1993). Estevan Fernandiz d’Elvas. En: Lanciani e Tavani, eds., 248.

Monteagudo, Henrique (2019). Variación scriptolingüística e tradición manuscrita da lírica trobadoresca: as variables e . En: Ernestina Carrilho, Ana M. Martins, Silvia Pereira e João P. Silvestre, eds. Estudos linguisticos e filologicos oferecidos a Ivo Castro. Lisboa: Centro de Linguística da Universidade de Lisboa, 859- 959.

Monteagudo, Henrique (2020). Para a analise grafemática da *Recompilación tardía (*Livro das cantigas). ArGaMed 2, 157-194.

Monteagudo, Henrique (2021). Para a análise comparativa da escrita das Cantigas de Santa Maria (1). O códice de Toledo (To). Signum 22.2, 150-178.

Monteagudo, Henrique (no prelo). O «estrato tardío» da compilación trobadoresca. Subsidios para a súa delimitación e caracterización scriptolingüística. Homenaxe a Harvey L. Sharrer.

Paredes, Juan (2010). El cancionero profano de Alfonso X el Sabio. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.

Ron Fernández, Xabier (2005). Carolina Michaëlis e os trobadores representados no Cancioneiro da Ajuda. En: Mercedes Brea, ed. Carolina Michaëlis e o Cancioneiro da Ajuda, hoxe. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 121-185.

Souto Cabo, José A. (2012). En Santiago, seend’ albergado en mia pousada. Nótulas trovadorescas compostelanas. Verba, 39, 273-298.

Tavani, Giuseppe (1967). Repertorio metrico della lirica galego-portoghese. Roma: Edizioni dell’Ateneo.

Tavani, Giuseppe (1992). A poesía de Airas Nunez. Vigo: Galaxia.

Vieira, Yara Frateschi, Morán Cabanas, Isabel e Souto Cabo, José A. (2012). O amor que eu levei de Santiago. Roteiro da lírica medieval galego-portuguesa. Noia: Toxosoutos.