A contribución de Ramón Piñeiro á defensa e ilustración da lingua galega
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licenza
DOI:
https://doi.org/10.32766/brag.376.488Palabras clave:
Ramón Piñeiro, Koldo Mitxelena, represión lingüística, Galaxia, Batalla de Montevideo, Real Academia Galega, Manuel Rodrigues Lapa, normalización lingüísticaResumo
O obxectivo do presente artigo é ofrecer un resumo da achega de Ramón Piñeiro á defensa e promoción do idioma galego desde os anos da súa militancia galeguista durante a IIª República ata o período en que participou, como deputado no Parlamento de Galicia, na elaboración da Lei de Normalización Lingüística (1983), tentando contextualizar a súa traxectoria no seu tempo histórico, e particularmente na singradura da xeración Galaxia, que dalgún xeito liderou como primus inter pares. O seu papel como defensor e cultivador da lingua foi absolutamente crucial na posguerra, especialmente a partir da fundación de Galaxia (1950), e abrangue desde a tradución (Cancioeiro da poesía céltiga, 1950; Da esencia da verdade, 1952), ata o ensaísmo (recollido en Olladas no futuro, 1974), pasando polo activismo antifranquista (denuncia da persecución do galego polo réxime ante a UNESCO, 1954), a colaboración na codificación da lingua desde a RAG (Normas de 1970/71; “Carta a M. Rodrigues Lapa”, 1973), a promoción do cultivo do idioma desde a dirección da Editorial Galaxia e da revista Grial (1963-1989) ou as incursións na sociolingüística (A lingoaxe i as língoas, discurso de ingreso na RAG, 1967). En definitiva, mostraremos como as ideas e propostas, as actividades e iniciativas, as orientacións e análises de Ramón Piñeiro resultaron decisivas no devir da lingua galega na segunda metade do século XX.
Descargas
Citas
Bibliografía primaria. Textos de Piñeiro
Piñeiro, Ramón e Celestino Fernández de la Vega (1952): Cancioeiro da poesía céltiga. Santiago de Compostela: Bibliófilos Gallegos.
Piñeiro, Ramón (1952): “A língua, sangue do espírito”, en Piñeiro 1974: 33-37.
Piñeiro, Ramón (1954): Denuncia diante a Unesco da perseguizón do idioma galego pol-o Estado Hespañol. Buenos Aires: Centro Coruñés / Centro Orensano / Centro Pontevedrés / Centro Betanzos / Centro Corcubión / Irmandade Galega. Edición facsímile en Alonso Montero 2003.
Piñeiro, Ramón (1956): “A defensa do idioma, vencello espiritoal de tódolos galegos”, en Piñeiro 1974: 95-104.
Piñeiro, Ramón (1962a): “Informe de Ramón Piñeiro á Real Academia Galega”, Boletín da Real Academia Galega 370, 7-17. Edición e comentarios de Antón Santamarina Fernández.
Piñeiro, Ramón (1962b): “A Língoa Galega na Nosa Universidade”, en Casa Galicia. Unidad Gallega. Memoria 1962. New York: [s.n.], [s.p.].
Piñeiro, Ramón (1966): “Galicia nos estudos luso-brasileiros”, en Piñeiro 1974: 184-188.
Piñeiro, Ramón (1967): A linguaxe e as linguas. Vigo: Galaxia, 2008.
Piñeiro, Ramón (1970): “Carta de Santiago de Compostela. O problema da língoa”, Colóquio 59, 66.
Piñeiro, Ramón (1970a): “A lingua galega na escola”, Grial 28, 237-242.
(1970b): “Unha nova revolución na nosa língua”, en Piñeiro 1974: 238-239.
Piñeiro, Ramón (1971): “Carta de Santiago de Compostela. Evolución do problema da lingua”, Colóquio/Letras 2, 78-80.
Piñeiro, Ramón (1972a): “Carta de Santiago de Compostela. A expansión crecente da lingua galega” [1971], Colóquio/Letras 8, 75-78.
Piñeiro, Ramón (1972b): “O menosprecio social da língua”, en Piñeiro 1974: 258-260.
Piñeiro, Ramón (1973): “Carta a don Manuel Rodrigues Lapa”, en Piñeiro 1974: 261-279.
Piñeiro, Ramón (1974): Olladas no futuro. Vigo: Galaxia (2ª ed. 2007).
Piñeiro, Ramón (1976): “Ramón Piñeiro. Ponderada e insobornable pasión por Galicia”, en Xavier Costa Clavell, Perfil conflictivo de Galicia. Barcelona: Galba Edicións, 198-211.
Piñeiro, Ramón (1983): “Preámbulo”, en Lei de Normalización Lingüística. Santiago de Compostela: Parlamento de Galicia, 7-8.
Piñeiro, Ramón (1989): “Heidegger na cultura galega”, Grial 103, 384-389.
Piñeiro, Ramón (2000): Un epistolario de Ramón Piñeiro. Vigo: Galaxia. Edición de Francisco Fernández del Riego.
Piñeiro, Ramón (2002): Da miña acordanza. Vigo: Galaxia.
Piñeiro, Ramón (2004): Cartas de Ramón Piñeiro a Ricardo Carballo Calero. Cadernos Ramón Piñeiro V. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Edición de Luís Alonso Girgado, María Cuquejo Enríquez e Carmen Fariña Miranda.
Piñeiro, Ramón (2006): “Cartas de Ramón Piñeiro a Basilio Losada, 1970-71. Sobre a normativa da lingua, a creación do ILG e a Academia”, Grial 171, 56-69.
Piñeiro, Ramón (2013): “Correspondencia cruzada entre Ramón Piñeiro e Manuel Rodrigues Lapa, 1972-1973”, Grial 197, 74-77.
Bibliografía secundaria. Estudos
Alonso Montero, Xesús (1973): Informe dramático sobre la lengua gallega. Madrid: Akal.
Alonso Montero, Xesús (2003): A batalla de Montevideo. Os agravios lingüísticos denunciados na UNESCO en 1954. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.
Alonso Montero, Xesús (2009): Ramón Piñeiro ou a reinvención da cultura galega. Vigo: Galaxia.
Alonso Pintos, Serafín (2002): Para unha historia do estándar galego. As propostas do período 1966-1980. Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia.
Alonso Montero, Xesús (2006): O proceso de codificación do galego moderno (1950-1980). [A Coruña]: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
Álvarez Blanco, Rosario ( 2011): “A gramática galega no século XX: o contributo de Carvalho Calero”, en Carlos Caetano Biscainho Fernandes e Xosé Manuel Sánchez Rei (eds.), Ricardo Carvalho Calero: ciencia, literatura e nación. A Coruña: Universidade, 13-29.
Carballo Calero, Ricardo (2006): Epistolario a Fernández del Riego. Vigo: Galaxia.
Fernández del Riego, Francisco (1996): A Xeración Galaxia. Vigo: Galaxia.
Fernández Rei, Francisco (1991): “O Instituto da Lingua Galega, contribución á investigación e á normalización do galego”, en Mercedes Brea e Francisco Fernández Rei (eds.), Homenaxe ó profesor Constantino García. Santiago de Compostela: Universidade. Vol. I, 15-46.
Fernández Rei, Francisco (2008): “A creación do Instituto da Lingua Galega en 1971 e o desencontro normativo coa Academia”, en Xosé L. Axeitos, Emilio Grandío Seoane e Ramón Villares (eds.), A Patria enteira: homenaxe a Xosé Ramón Barreiro Fernández. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Universidade, 985-1009.
Freixeiro Mato, Xosé Ramón (1994): Sebastián Martínez Risco na cultura galega. Santiago de Compostela: Edicións Laiovento.
Garvin, Paul L. e Madeleine Mathiot (1968): “The urbanization of the Guarani language: a problem in language and culture”, en Joshua A. Fishman (ed.), Readings in the sociology of language. The Hague: Mouton, 565-573.
Ibarzabal, Eugenio (1977): Koldo Mitxelena. San Sebastián: Erein.
Joseph, John Earl (1987): Eloquence and power. The rise of language standards and standard languages. London: Frances Pinter.
Lapa, Manuel Rodrigues (1972): “A recuperação literária do galego”, Colóquio/Letras 13, 5-14. Reproducido en Grial 41 (1973), 278-287.
Lorenzo, Ramón (1991): “Filólogo de vocación”, en Homenaxe a Ramón Piñeiro. A Coruña: Fundación Caixa Galicia, 127-41.
Méndez Ferrín, Xosé Luís (1968): “Unidade lingüística galega”, en Xesús Alonso Montero (ed.), O porvir da lingua galega. Lugo: Círculo de las Artes / Instituto de Estudios de Lugo, 13-18.
Monteagudo, Henrique (2003): “Sobre a norma léxica do galego culto: da prosa ficcional de Nós ao ensaio de Galaxia”, en María Álvarez de la Granja e Ernesto González Seoane (eds.), A estandarización do léxico. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, 197-253.
Monteagudo, Henrique (2007): “Limiar”, en Ramón Piñeiro, A linguaxe e as linguas. Vigo: Galaxia, 9-46.
Monteagudo, Henrique (2008): “Ramón Piñeiro, a Editorial Galaxia e a Real Academia Galega (1950-1962). Estratexias de resistencia idiomática fronte ao franquismo”, Grial 177, 98-111.
Monteagudo, Henrique (2010): “A Fundación e Biblioteca Penzol e a Filoloxía Galega”, en María D. Cabrera e Henrique Monteagudo (eds.), Fermín Penzol. Unha obra para un país. Vigo: Galaxia / Fundación Penzol, 71-80.
Santamarina, Antón (1991): “Piñeiro e a lingüística”, en Homenaxe a Ramón Piñeiro. A Coruña: Fundación Caixa Galicia, 143-48.
Santamarina, Antón (1998): A linguaxe e as linguas. Ramón Piñeiro revisitado ós 30 anos do seu ingreso na Real Academia Galega. A Coruña: Real Academia Galega.
Villanueva Gesteira, María Dolores (2010): A lingua galega entre 1963 e 1975. Situación social e discursos dende o galeguismo. Pontevedra: Deputación Provincial.
