Lexical sources in the poetry of Florencio Delgado Gurriarán

Published

2023-04-25

How to Cite

Álvarez Pousa, C. (2023) “Lexical sources in the poetry of Florencio Delgado Gurriarán”, Boletín da Real Academia Galega. A Coruña, (383), pp. 79–98. doi: 10.32766/brag.383.819.

Issue

Section

Estudos sobre a figura homenaxeada no Día das Letras Galegas

Authors

  • Concepción Álvarez Pousa

DOI:

https://doi.org/10.32766/brag.383.819

Keywords:

Florencio Delgado Gurriarán, profane Galician-Portuguese lyric, lexicon, literary Galician, Valdeorrés

Abstract

This paper intends to contribute to the knowledge of the lexical sources of the poetry of Florencio Delgado Gurrriarán (1903-1987). In order to analyse this, it will focus on his four poetry collections: Bebedeira [Drinking Binge] (1934), Galicia infinda [Infinite Galicia] (1963), Cantarenas: Poemas 1934-1980 [Songs: Poems 1934-1980] (1981) and O soño do guieiro [The Guide’s Dream] (1986). Florencio’s poems combine the uniqueness of the variety of Galician spoken in Valdeorras with elements of literary tradition, quintessen-tial and purification traits and also some significant features such as word formation procedures.

Thus, the literary variety of Galician used by the poet is mainly a popular language purged of Spanish terms which resorts to Portuguese in order to express quintessential concepts. It is also characterised by the use of dialectal terms from the Valdeorras region and other bordering areas and by the specific forms of its rural context. It is influenced by the literary tradition of some classic Galician writers and reinforced through the presence of loans from modern European languages and the Nahuatl language spoken in Mexico, in addition to purificatory words and elements. It is also enriched by derivation through suffixation and composition as the main procedures of word formation. Finally, the paper reviews the six lexical sources of his poetic work.

Downloads

Download data is not yet available.

References

ALGa IV = Fernández Rei, Francisco, coord. (2003). Atlas Lingüístico Galego. Vol. IV: Léxico. Tempo atmosférico e cronolóxico. [A Coruña]: Fundación Pedro Barrié de la Maza / Instituto da Lingua Galega.

ALGa VI = Fernández Rei, Francisco, coord. (2016). Atlas Lingüístico Galego. Vol. VI: Léxico. Terra, plantas e árbores. [A Coruña / Santiago de Compostela]: Fundación Barrié / Universidade de Santiago de Compostela.

Álvarez, Rosario (2017). A fala berciana na obra de Fernández Morales. Boletín da Real Academia Galega. 378, 489-500.

Álvarez Pousa, Concepción (2019). Valdeorras, o selo distintivo de Florencio Delgado Gurriarán. O Sil ano 2000. Especial Nadal Decembro 2019, 52.

Álvarez Pousa, Concepción (2020). A variedade valdeorresa do galego oriental e a súa presenza na lingua literaria de Florencio Delgado Gurriarán. A Trabe de Ouro. Revista galega de pensamento crítico. 113, 9-34.

Álvarez Pousa, Concepción (2022a). O valdeorrés e a tradición literaria galega na obra de Florencio Delgado Gurriarán. En: Dolores Vilavedra, ed. Florencio Delgado Gurriarán. O soño dunha Galicia infinda. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 93-118.

Álvarez Pousa, C. (2022b). Florencio Delgado Gurriarán: unha lingua entre cepeiras e tapatíos. O Sil ano 2000. Xuño 2022, 35.

Álvarez Pousa, Concepción e Costas, Xosé Henrique (2002). Escolma de poesía berciana en lingua galega (1860-1960). Santiago de Compostela: Edicións Positivas.

Carballo Calero, Ricardo (1981). Historia da literatura galega contemporánea. 3.ª ed. Vigo: Galaxia.

Castelo Veiga, Andrea (2017). O léxico galego-berciano na obra poética de Antonio Fernández Morales (1817-1896). Cumieira. Cadernos de investigación da nova Filoloxía Galega. 2, 127-150.

Cobo Rodríguez, Francisco (2022). O léxico valdeorrés na obra de Florencio Delgado Gurriarán. Raigame. Revista de arte, cultura e tradicións populares. 48, 39-53.

Cueto, Xacinto F. (2002). A mai, o nino e a montaña. Barcelona: Marklet Edicións.

DdD = Santamarina, Antón, coord. (2006-2013). Dicionario de dicionarios. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega.

Delgado Gurriarán, Florencio (1934). Bebedeira. Santiago: Nós.

Delgado Gurriarán, Florencio (1963). Galicia infinda. Vigo: Salnés.

Delgado Gurriarán, Florencio (1981). Cantarenas. Poemas 1934-1980. Sada: Ediciós do Castro.

Delgado Gurriarán, Florencio (1986). O soño do guieiro. Sada: Ediciós do Castro.

Delgado Gurriarán, Florencio (1989). O soño do guieiro (lembranzas de un vello galeguista). En: Justo G. Beramendi e Ramón Villares, eds. Actas Congreso Castelao: Santiago de Compostela, 24-29 novembro 1986. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, v. 2, 475-478.

Delgado Gurriarán, Florencio (2002). Antoloxía: vide, paisaxe, fala. Córgomo (Ourense): Comisión da Homenaxe.

Delgado Gurriarán, Florencio (2022). Cancioneiro da loita galega. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega. Edición facsimilar.

DRAG = González González, Manuel, dir. (2006-). Dicionario da Real Academia Galega. A Coruña: Real Academia Galega.

Fernández y Morales, Antonio (1861). Ensayos poéticos en dialecto berciano. León: Establecimiento Tipográfico de la Viuda é Hijos de Miñon. [Edición facsimilar do Instituto de Estudios Bercianos, Ponferrada, 2003, e de Edicións Positivas, Santiago de Compostela, 2017]

Fernández Rei, Francisco (1990). Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.

Fernández Salgado, Benigno e Monteagudo Romero, Henrique (1995). Do galego literario ó galego común: o proceso de estandardización na época contemporánea. En: Henrique Monteagudo, ed. Estudios de sociolingüística galega. Sobre

a norma do galego culto. Vigo: Galaxia, 99-176.

Freixeiro Mato, Xosé Ramón (2006). Manual de Gramática Galega. Vigo: A Nosa Terra.

Freixeiro Mato, Xosé Ramón (2010). Lingua e estilo na obra de Uxío Novoneyra. Boletín da Real Academia Galega. 371, 81-108.

González González, Manuel (2010). Uxío Novoneyra coa lingua do seu pobo. Boletín da Real Academia Galega. 371, 281-285.

Gurriarán, Ricardo (1999). Florencio Delgado Gurriarán. Vida e obra dun poeta valdeorrés, republicano e galeguista. Sada: Ediciós do Castro.

Lama López, María Xesús (1999). Un caso de mestizaxe cultural na literatura galega do exilio: os poemas mexicanos de F. Delgado Gurriarán. En: Rosario Álvarez Blanco e Dolores Vilavedra Fernández, coords. Cinguidos por unha arela común: homenaxe ó profesor Xesús Alonso Montero. Vol.2. Literatura. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 739-753.

Nogueira Pereira, María Xesús (2010). Uxío Novoneyra e a lingua literaria. Boletín Real Academia Galega. 371, 189-200.

Novoneyra, Uxío (1955). Os eidos. Vigo: Galaxia.

Novoneyra, Uxío (1981). Os eidos. Libro do Courel. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.

Novoneyra, Uxío (1985). Os eidos. Libro do Courel. 2ª ed. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.

Novoneyra, Uxío (1986). Muller pra lonxe. Lugo: Deputación provincial de Lugo.

Novoneyra, Uxío (1991). Tempo de elexía. Oleiros: Vía Láctea

Novoneyra, Uxío (1994). Poemas da doada certeza i este brillo premido entre as pálpebras. A Coruña: Espiral Maior.

Novoneyra, Uxío (2010). Gran Lugo de nebra. Santiago de Compostela: Alvarellos.

Novoneyra, Uxío (2018). Os eidos. O libro do Courel. Monforte de Lemos: Biblioteca de Mesopotamia.

Novo, Olga (2004). Uxío Novoneyra. Lingua loaira. Lugo: Fundación Caixa Galicia.

Prieto Rodríguez, Laureano (1958). Contos vianeses. Vigo: Galaxia.

Prieto Rodríguez, Laureano (1968). Contos pra nenos. Vigo: Galaxia.

Prieto Rodríguez, Laureano (1973). Notas encol da fala vianesa. Boletín Auriense. 3, 97-121.

Prieto Rodríguez, Laureano (1978). Contos de cregos: Terra de Viana do Bolo. Boletín Auriense. 8, 13-48.

Regueira, Xosé Luís (1993). Algunhas calas na riqueza léxica da lingua literaria: aproximación cuantitativa. Cadernos de lingua. 7, 99-112.

Santamarina, Antón (2008). A lingua de Ferrín. Notas dun lexicógrafo amador. En: Francisco Fernández Rei, Xosé M. García Crego, Rosa López Fernández e Xabier Vázquez López, eds. A semente da nación soñada: homenaxe a X. L. Méndez Ferrín. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco; Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 245-283.

TILG = Santamarina, Antón (dir.), González Seoane, Ernesto e Álvarez de la Granja, María (2013-). Tesouro informatizado da lingua galega. Versión 4.1. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega.